Aşı Nedir?
Aşı, hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak amacıyla vücuda verilen zayıflatılmış hastalık mikrobudur. Aşı yoluyla bulaşıcı hastalıklardan korunmak mümkün olmaktadır. Sağlıklı yaşamanın en uygun yolu hastalıktan sonra tedavi olmak değil, hastalıklardan korunmaktır. Hastalıklardan korunmanın en etkili yöntemi ise temiz su ve aşılanmaktır.
- Çocuk ve bebeklerde aşının önemi nedir?
-
Çocuk ve bebeklerin bağışıklığı yetişkinlik dönemine göre nispeten daha zayıf olduğu için bu dönemde yakalanabilecekleri bulaşıcı hastalıklar oldukça fazla olmaktadır. Bulaşıcı hastalıkların neden olduğu ölüm ve sakatlıklar çocukluk çağında daha çok ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle çocukluk çağı aşılanması oldukça önemlidir. Çocukluk çağında yapılan aşılar ömür boyu koruma sağlar. Unutulmamalıdır ki aşılar sadece kişiyi hastalıktan korumakla kalmaz, toplumda yüzde 97’nin üzerinde bir aşılanma oranına ulaşıldığında toplumu o hastalıklardan korur ve buna toplumsal bağışıklık denilir. Tarihte pek çok hastalık bu şekilde yani toplumsal bağışıklık ile yok edilmiştir. Çiçek hastalığı, çocuk felci, kızamık bu hastalıklardan bazılarıdır.
- Bebek aşı takvimi nedir?
-
Dünyada pek çok ülkenin kendine ait bir aşı takvimi vardır. Bebek aşı takvimi ile bebeğin doğumundan itibaren belli bir yaşa kadar hangi ayda, hangi yaşta, hangi aşının yapılacağı belirlenir. Aşı takvimine göre aşılanan bebekler ve çocuklar yoluyla toplumsal bağışıklık sağlanmış olur. Bu şekilde pek çok hastalığın toplum içinde salgınlara sebep olmasının önüne geçilirken, aynı zamanda bebek ve çocuk ölüm ile sakatlıkları da engellenir. Ebeveynler her ülkede belirlenen aşı takvimine göre çocuklarının aşılanmasını sağlamalıdır.
Bebek aşı takviminde hangi aşılar, hangi hastalıklara karşı yapılır?
Hepatit B Aşısı
Ülkemizde bebekler doğar doğmaz Hepatit B aşısı yapılmaktadır. Hepatit B virüsüne karşı yapılan bu aşının ikinci dozu 1. ayda, üçüncü dozu ise 6. ayda tekrar yapılır. Hepatit B aşısının etkin olabilmesi için toplamda üç doz aşılanma gerçekleştirilir. Ülkemizde hepatit B taşıyıcılığı önemli oranlardadır. Bu virüs, vücuda alındıktan sonra yani virüs taşıyıcısı olduktan sonra hayatın belli bir noktasında aktifleşip karaciğer yetmezliğine neden olabilmektedir. Aşı ile Hepatit B virüsünün neden olacağı hastalıklardan korunmak mümkündür. Özellikle annenin Hepatit B taşıyıcısı olduğu durumlarda, bebeğe doğar doğmaz Hepatit B aşısı ve immünglobülin yapıldığında bu hastalığın bulaşması engellenmekte ve bebeğin taşıyıcı olmasının önüne geçilmektedir. Hepatit B sebebiyle ile yıllık 900 bin çocuk ölümü gerçekleştiği, aşılama yapılırsa bu ölümlerin engellenebileceği unutulmamalıdır. Hepatit B aşısı sadece ölümü değil, yaşam kalitesini de iyileştirir. Çünkü Hepatit B taşıyıcısı olup sonradan kronik hepatit hastası olan ve hayat standardı düşen çok fazla sayıda hasta bulunmaktadır. Bu aşıyla önlenebilir bir durumdur.
Verem Aşısı (BCG)
Verem aşısı 2. ayda uygulanır. Aşı, ömür boyu verem hastalığından (tüberküloz) belli bir oranda koruma sağlar. Ülkemizde verem hastalığının görülme oranı bilinenden daha fazla olmaktadır. Bu hastalıktan korunmanın tek yolu ise bütün çocukları aşılamaktan geçmektedir. Verem aşısı sayesinde tüberküloz kaynaklı yıllık 1 milyon 188 bin ölüm engellenmektedir.
5’li Karma Aşısı
2. ay, 4. ay, 6. ay ve 18. ay olmak üzere toplam dört doz karma aşısı uygulanmaktadır. 5’li karma aşısı; difteri, tetanoz, boğmaca, inaktif polyo (inaktif çocuk felci), hemofilüz influenza B denilen zatürre, ortakulak iltihabı ve menenjit yapabilen bir bakteriye karşı yapılan aşıdır. Bu aşıyla da difteri, tenanoz, zatürre, çocuk felci gibi hastalıklardan korunma sağlanır. 5’li karma aşı sayesinde hem hastalanmaktan hem de hastaneye yatış ve sakatlık gibi durumlardan korunmuş oluruz.
Konjuge Pnömokok (Zatürre) aşısı
2. ay, 4. ay ve 12. aylarda yapılan pnömokok mikrobuna karşı koruma sağlayan aşıdır. Bu aşı zatürre, orta kulak iltihabı ve menenjite karşı koruma sağlar.
KKK (Kızamık- Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısı
1. yaşta ve 4. yaşta olmak üzere iki doz uygulanmaktadır. Kızamık tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Gelişmiş ülkelerde aşılamanın rutin hale gelmesinden önce okul çağında görülürken, aşılama ile birlikte vaka sayısı çok azalmıştır. Türkiye’de aşılama öncesi 66 bin 111 vaka ve 532 kızamığa bağlı ölüm bildirilmiştir. En son 2005 yılında kızamığa bağlı ölüm vakası bildirilmiş olup, aşılama sayesinde artık ölüm vakası açıklanmamıştır. Kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarının görülme oranı da aşı sayesinde ülkemizde çok çok azalmıştır.
Suçiçeği aşısı
Suçiçeği aşısı ülkemiz aşı takviminde 1. yaşta uygulanmaktadır. 4. yaşta ikinci dozunun yapılması önerilmektedir. Suçiçeği çok bulaşıcı bir hastalık olup, bağışıklığı düşük ve büyük yaş grubunda ağır seyredebilmektedir.
Oral polyo aşısı ( çocuk felci)
6. ay ve 18. ayda ağız yoluyla yapılmaktadır. Çocuklarda ve genç erişkinlerde felce neden olan bir virüstür. 19. yüzyıla kadar toplumda endemik olarak görülmekteydi. 2003 yılında yüzde 99’dan fazla tüm dünyada virüs görülmesi azalırken, artık sadece aşılanma oranları iyi olmayan ülkelerde görülmekte, ülkemizde ise görülmemektedir.
Hepatit A aşısı
18. ay ve 2. yaş olmak üzere iki doz şeklinde uygulanır. Ülkemizde yine hepatit A yaygın bir şekilde görülmektedir. Çocukların yüzde 90’ı bu virüsle karşılaşmaktadır. Aşı sayesinde karaciğerde akut karaciğer yetmezliği ve karaciğer nakli gereksiniminin önüne geçilmektedir.
Bebek ve çocuklarda rutin aşı takvimi dışında hangi aşılar bulunmaktadır?
Rota Virüs Aşısı
2. Aydan itibaren uygulanabilen bir aşıdır. Rota virüs çocuklarda zehirli ishal denilen çok şiddetli ishal ve kusmaya neden olan bir virüstür. Bu virüs sebebiyle sıvı kaybı yaşayan çocuklarda hastaneye yatış hatta bir yaş altı çocuklarda ölüme sebebiyet vermektedir. Ağız yolu ile alınan Rota virüs aşısı ile bu virüsten korunmak mümkündür. Çocukların Rota virüs ile 5 yaşına kadar 5 kere karşılaşabileceği ve bulaşıcılığı yüksek bir virüs olduğu unutulmamalıdır.
Menenjit Aşısı (Meningokok)
2. aydan itibaren yapılabilir. Meningokok ACWY serotipi ve B serotipi olarak iki çeşit aşı bulunmaktadır. Bu aşılar nadir görülen ancak ölüme sebep olan ve sakat bırakan menenjite karşı koruma sağlar.
